Δευτέρα 5 Απριλίου 2010

Μονή Καρακάλλου (Ελληνική, κοινόβια, γιορτάζει των αποστόλων Πέτρου και Παύλουστις 29 Ιουνίου).

 Βρίσκεται ανάμεσα στη Μονή Φιλόθεου και Μεγίστης Λαύρας, σε απόσταση 30’ από τη θάλασσα και σε υψόμετρο 200. Η ονομασία της μάλλον προέρχεται από το διαδεδομένο στο Βυζάντιο όνομα Καρακαλάς, που προφανώς έφερε ο κτήτοράς της και όχι από τον Αυτοκράτορα Καρακάλα    που έζησε τον 3ο αι (  σελ. 87). Ο ακριβής χρόνος που ιδρύθηκε η μονή είναι άγνωστος, συναντάται όμως για πρώτη φορά τον 11ο αιώνα. Σ’ αυτή την εποχή ανήκει μολυβδόβουλο, σήμερα χαμένο, του Ρωμανού Δ’ του Διογένη (1071), το οποίο κατοχυρώνει τις κτήσεις της μονής. Στους επόμενους αιώνες φαίνεται ότι ακολούθησε την τύχη των άλλων μονών και δέχθηκε τις επιθέσεις των πειρατών. Γνωρίζουμε ότι ευεργετήθηκε από τους αυτοκράτορες Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο, Ανδρόνικο Β’ , Ανδρόνικο Γ και Ιωάννη Ε’. Στις αρχές του 16ου αιώνα ήταν κατεστραμμένη και άρχισε η ανασυγκρότησή της σύμφωνα με τουρκικά φιρμάνια, τα οποία επέτρεπαν την ανοικοδόμηση της μονής πάνω στα παλαιά θεμέλια. Τον 17ο αιώνα ευεργέ-τησαν τη μονή οι βασιλείς της Ιβηρίας Αρτχίλ και Βακτάγγ. Το 1707 ο Διονύσιος ο Ιβηρίτης ανακαίνισε τη βόρεια πτέρυγα. Το 1813, στα χρόνια της πατριαρχίας του Κυρίλλου του ΣΤ’, μετατράπηκε σε κοινόβιο.
     Το καθολικό χτίστηκε τον 16ο αιώνα, προφανώς στη θέση παλαιότερου ναού, ο οποίος είχε καταστραφεί μέσα στο 1592, χρονολογούνται πάντως τα θυρόφυλλα του κυρίως ναού, έργο του Θεοφάνη, ο οποίος κατασκεύασε και τις πόρτες του καθολικού της Μονής Ιβήρων. Ο εξωνάρθηκας προστέθηκε και τοιχογραφήθηκε πολύ αργότερα (1714), ενώ η τοιχογράφηση του καθολικού έγινε ακόμα αργότερα, μόλις το 1717, σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται μέσα στον ναό. Στο τέμπλο σώζεται μια εικόνα του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παλαιόκαπα (1640) και η εικόνα των 12 Αποστόλων, έργο Διονυσίου του εκ Φουρνά (1722).
     Η αρχαία τράπεζα με τοιχογραφίες του 1687 καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε νέα το 1879. χωρίς όμως τοιχογραφίες, στα χρόνια της ηγουμενίας Στεφάνου Ιερομόναχου, στα νότια του καθολικού. Στην τράπεζα φυλάγονται σήμερα δύο εξαιρετικές εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Θεοτόκου βρεφοκρατούσας, έργα του 16ου αιώνα, πιθανώς από το παλαιότερο τέμπλο του ναού. Ο Παντοκράτορας επιζωγραφήθηκε πρόχειρα και άτεχνα, αλλά διατηρείται ακέραιος.
    Η ίδρυση του παραθαλάσσιου πύργου συνδέεται με την ανακαίνιση της μονής στον 16ο αιώνα από τον Ιωάννη Πέτρο Βοεβόδα, του οποίου το όνομα υπάρχει σε επιγραφή μαζί με αυτό του ηγουμένου Γερμανού (1534).  Τελευταίες έρευνες στο κτηριακό αυτό συγκρότημα έδειξαν ότι ο πύργος προϋπήρχε του περιτειχίσματος (μπαρμπακά), στο οποίο βρίσκεται η επιγραφή, και ακόμη ότι ο πύργος, του οποίου ο χρόνος της ανοικοδόμησης παραμένει άγνωστος, ήταν αυτοδύναμο οχυρό με δυνατότητες  μακροχρόνιας αντίστασης. Η προσθήκη του μπαρμπακά στα 1534 πιθανότατα αποσκοπούσε στην αύξηση της αμυντικής του ικανότητας με τη χρησιμοποίηση κανονιών, κυρίως προς την πλευρά της θάλασσας, και στην αριθμητική αύξηση των αμυνομένων. Οι εργασίες του 16ου αιώνα πρέπει να συσχετιστούν με την αύξηση της πειρατικής δράσης στην περιοχή του Αγίου Όρους, από την οποία φαίνεται ότι δοκιμάστηκε και η ίδια η μονή. Με βάση αυτόν τον συσχετισμό θα μπορούσε να θεωρηθεί πιθανή η ανοικοδόμηση του πύργου στον 13ο-14ο αιώνα, μια εποχή που το Άγιον Όρος επίσης δοκιμάστηκε από τις πειρατικές επιδρομές.
     Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ισόγειο διαμέρισμα της ανατολικής πτέρυγας και περιέχει 279 χειρόγραφα. Στο διαμέρισμα οργανώνεται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το εικονοφυλάκιο της μονής και η αίθουσα εντύπων αναγνωστήριο. Από τα κειμήλια της μονής αξίζει να αναφερθεί ιδιαίτερα η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα με τους Ευαγγελιστές και την Ετοιμασία του Θρόνου στο πλαίσιο, λαμπρό έργο του 15ου αιώνα, που φυλάγεται σήμερα στο καθολικό. Ο αμυντικός πύργος, στην πλευρά της εισόδου, στη μονή, αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα αρχιτεκτονικής στο είδος του. Παρεκκλήσια μέσα στη μονή υπάρχουν 7.
     Mετάβαση στη Μονή: Από Ουρανούπολη Δάφνη, με το πλοίο της γραμμής (φερυμποτ) ή θαλάσιο ΤΑΧΙ.
     Από Δάφνη Καρυές, με λεωφορείο. 
      Από Καρυές Μονή Καρακάλου,με λεωφορείο (συνιστάται) ή με τα πόδια, από υφιστάμενο μονοπάτι (Διάρκεια διαδρομής 2,5 ώρες περίπου).

ΙΕΡΕΣ  ΕΙΚΟΝΕΣ – ΚΑΛΥΒΕΣ – ΣΠΗΛΑΙΑ  Κ.Λ.Π.  
ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΟΝΗΣ ΚΑΡΑΚΑΛΛΟΥ